ادعاي استفاده ايران از سلاح شيميايي در جنگ تحمیلی

گرچه شواهد، مدارك و سوابق  ارائه شده در خصوص استفاده صدام از سلاحهاي شيميايي غيرقابل انكار بود و اين ادعاي عراق طرفدار چنداني پيدا نكرد، اما مكاتبات بعمل آمده با دبيركل سازمان ملل در اين خصوص و اظهارات مقامات سياسي عراق در رسانه هاي جهاني براي آيندگان اين ابهام را ايجاد خواهد كرد كه:

آيا براستي ايران نيز در جنگي كه عراق آغازگر آن بوده، از سلاحهاي شيميايي استفاده نموده است؟

چگونه يك حكومت مذهبي و برخاسته از عقايد ديني مي تواند از چنين سلاح مخوفي كه موجب تحميل  حد اعلاي رنج و محنت بر انسانها و ايراد خسارتهاي بيشمار مي شود، استفاده نموده باشد؟ در حالي كه عطوفت و مهرباني نسبت به همنوع يكي از پايه اي ترين آموزه هاي آن است.

در پاسخ به سوالات فوق، مطلب ذيل با هدف روشن شدن زواياي ادعاي عراق در خصوص استفاده ايران از سلاح شيميايي در جنگ و ارائه واقعيت ماجرا به خوانندگان جوان تارنماي دفاع مقدس، درج و نشر گرديده است:

خشم و نگراني جامعه جهاني از استفاده از جنگ افزارهاي شيميايي در جنگ جهاني اول موجب تدوين پروتكل 17 ژوئن 1925 ژنو گرديد كه طبق آن، بطور كلي استفاده از گازهاي خفه كننده و سمي و ديگر گازها و مايعات مشابه آنها و هم چنين استفاده از روش‌هاي بيولوژيكي در جنگ ممنوع شد.

مطمئنا اهداف اصلي بانيان تدوين پروتكل فوق، ممنوعيت استفاده از سلاح هاي شيميايي بر عليه نظاميان در ميدان جنگ و جلوگيري از ورود صدمه غيرارادي به غيرنظاميان به واسطه اين اقدام بوده است و آنان هيچگاه تصور نمي نمودند كه روزي ممكن است دولتي سلاحهاي شيميايي را عليه مردم غيرنظامي كشور متخاصم، و از آن بدتر، عليه اتباع خود استفاده كند! چرا كه استفاده از سلاح هاي شيميايي بر عليه مردم غيرنظامي از پليدترين اقدامات نظامي محسوب مي شود و در مناقشات نظامي، اصل بر مصون ماندن جان غيرنظاميان از تعرض بوده است.

با وجود قبح استفاده از سلاحهاي شيميايي، و برغم پيوستن هردو كشور به پروتكل مذكور*، جهان شاهد نقض بي پرواي پروتكل ژنو توسط حكومت بعث عراق در جنگ خود عليه ايران بود. كمترين مجازات احتمالي براي استفاده كنندگان سلاحهاي شيميايي، تحريم و انزواي بين المللي مي باشد. اما عراق به دليل حمايت قدرتهاي بزرگ از اين كشور،آسوده خاطر به انجام چنين اقداماتي دست زد و آن را ادامه داد.

در خصوص عدم نگراني دولتمردان بعثي از اقدامات جامعه بين المللي، مي توان به رفتار حمايت آميز دولت ايالات متحده امريكا در قبال اقدامات خلاف مقررات بين الملل حكومت بعث عراق اشاره نمود، كه آن كشور فقط چند ماه پس از تأييد استفاده‌ي عراق از تسليحات شيميايي، روابط سياسي خود را با بغداد از سرمي گيرد، (1) و اين امر بيانگر ناديده گرفتن نقض قواعد بين الملل توسط حكومت بعث، و پيامي آشكار به كشورهاي ديگر جهان در خصوص چشم پوشي از جنايات نظاميان بعثي، از سوي دول بزرگ بود.

چشم پوشي دول غربي و شرقي از اقدام دولت عراق در استفاده از تسليحات كشتار جمعي شيميايي بر عليه نظاميان و غيرنظاميان ايراني در حالي صورت مي گرفت كه  هيئت تحقيق سازمان ملل در سال‌هاي 1363 و 1364 و 1365 به مناطق جنگي رجوع كرده و هر سه بار قاطعانه به اين نتيجه رسيد كه، عراق از تسليحات شيميايي استفاده نموده است. حتي اين هيئت در سال 1365 تاييد مي نمايد كه عراق  نه تنها عليه سربازان، بلكه عليه غير نظاميان نيز سلاحهاي شيميايي به كار برده است، لذا كشورهاي حامي عراق ترديد و شبهه اي در استفاده نظاميان عراقي از سلاحهاي شيميايي در جنگ عراق عليه ايران نداشتند.(2)

استمرار استفاده از سلاح هاي شيميايي در سايه سكوت جهاني حاكم، موجب بروز رسوايي غيراقابل اغماض، در جريان به كارگيري سلاح هاي شيميايي توسط عراق در عمليات آزادسازي شهرحلبچه و قتل عام هزاران زن و كودك بي دفاع كرد عراقي در سال 1367 شد  و فشار افكار عمومي جامعه جهاني به دليل انعكاس خبري وسيع اين جنايت، كاهش حمايت سياسي كشورها از دولت عراق در  صحنه بين الملل را در پي داشت  و حكومت عراق را در تنگناي بدي قرار مي دهد.

دستگاه ديپلماسي عراق براي شكستن فشار افكار عمومي و خروج از تنگناي به وجود آمده ناشي از كشتار هزاران نفر از اتباع خود به وسيله مواد شيميايي در حلبچه، ابتدا دروغ بزرگ استفاده ايران از سلاحهاي شيميايي در حلبچه  را مطرح نمود و نكته جالب اين ادعاي دروغين، تاييد صريح ادعاي عراق توسط آمريكا و همراهي تلويحي عربستان با اين ادعا مي باشد.

اين ادعا ابتدا در بيانيه سفارت عراق در لندن با اين مضمون انتشار يافت كه: ايران قبل از ورود به حلبچه و چند شهر مرزي ديگر در كردستان عراق نقاط مسكوني اين شهرها را هدف گلوله‌هاي شيميايي قرار داده‌ است. حلبچه يك شهر عراقي است و مردم آن عراقي هستند و زير آتش قرار دادن شهر خودي نه عقلاني است و نه محتمل. و سفير عراق در لندن در گفتگو با بخش خبري شبكه چهار تلويزيون انگليس استفاده از سلاحهاي شيميايي توسط عراق را تكذيب مي نمايد. (3)

با طرح اين ادعا توسط عراق، سخنگوي دستگاه ديپلماسي دولت ايالات متحده آمريكا برخلاف اظهار نظرهاي صريح رسانه‌ها مبني بر استفاده‌ي عراق از سلاح‌هاي شيميايي، براي تعديل فشار افكار عمومي عليه عراق ادعا كرد: شواهدي وجود دارد كه نشان مي‌دهد ايران نيز احتمالاً از سلاح‌هاي شيميايي در جنگ استفاده كرده است. اين سخنگو در ادامه مي افزايد: هر دو كشور در تلاش براي انبار كردن گازها و سلاح‌هاي شيميايي هستند و ما از ايران و عراق مي‌خواهيم بلافاصله استفاده از هر گونه سلاح‌هاي شيميايي را كه تهديدي عليه تمدن و بشريت است، متوقف كنند. (4)

و در ادامه تلاش دولت ايالات متحده آمريكا براي كاهش فشار وارد شده بر عليه عراق، چارلز رومن سخنگوي كاخ سفيد امريكا بيانيه‌يي قرائت مي نمايد كه در آن بدون نام بردن از عراق، استفاده از سلاح و گازهاي شيميايي هميشه، همه جا و توسط هر كس كه به كار رفته باشد محكوم مي شود (5) و سپس ادعاي احتمال استفاده ايران از سلاحهاي شيميايي بدون ارائه مدارك و شواهد را مطرح مي سازد. (6)

سناريوي تبليغاتي دولت ايالات متحده آمريكا به اين مرحله ختم نمي شود و وزارت دفاع آمريكا نيز  وارد ميدان مي شود و كارشناسان اين وزارتخانه اعلام مي دارند ترديدي نيست كه اين افراد** هنگامي كه نيروهاي ايراني در پيشروي خود به سوي مواضع عراقي‌ها از گاز سمي سيانور استفاده كردند، كشته شده اند. اين كارشناسان مي‌افزايند: گاز سيانور يا گاز كلراين‌ كه ايران به آن مجهز است، براي مقاصد تعرضي سودمند است، زيرا اين دو نوع گاز با سرعتي نسبتاً زياد پراكنده مي‌شود و از اين رو به نيروهاي زميني ايران اين امكان را مي‌دهد كه در فاصله‌يي كوتاه پس از شليك توپ‌خانه‌ي ايران به مواضع عراقي، تهاجم خود را به سوي اين مواضع آغاز كنند.(7)

در واكنش به ادعاهاي مقامات آمريكايي، سخن‌گوي ستاد تبليغات جنگ ، اين ادعاها را تلاش امريكا براي كم كردن فشار افكار عمومي جهان عليه عراق مي خواند. وي با غير مستند دانستن سخنان مقامات امريكايي اعلام نمود: هم‌اكنون، 5 مجروح شيميايي از اهالي حلبچه در نيويورك بستري هستند و كارشناسان وزارت دفاع امريكا مي‌توانند ضمن ملاقات با مصدومان اين حادثه از چگونگي بمب‌باران شيميايي حلبچه مطلع شوند و از آنان بپرسند چه هواپيماهايي بر سر آنان بمب شيميايي فروريختند.

وي گزارش‌هاي ده‌ها خبرنگار، پزشك و ناظر خارجي را كه از منطقه‌ي حادثه بازديد كرده‌اند، شواهدي انكارناشدني از به‌كارگيري سلاح‌هاي شيميايي از جمله گاز سيانور توسط عراق عليه مردم غير نظامي حلبچه دانست.(8)

گام اول سناريوي تبليغاتي عراق به شكست مي انجامد و ادعاي عراق دربرخي رسانه‌هاي بين‌المللي انعكاس اندكي يافت. براي نمونه خبرگزاري آسوشيتدپرس ادعاي عراق را مبهم دانست و در اين ‌باره گفت: گروهي از سازمان ملل كه سال گذشته از عراق ديدن كرد، هيچ مدركي دال بر استفاده‌ي ايران از سلاح‌هاي شيميايي نيافته و گزارش اين گروه اين امكان را ايجاد مي‌كند كه سربازان عراقي تصادفاً هنگام كار كردن با سلاح‌هاي شيميايي خود مسموم شده باشند. اما تيم‌هاي ديگر سازمان ملل كه از ايران ديدن كردند بارها مداركي يافته‌اند كه حكايت از استفاده‌ي عراق از گاز خردل و اعصاب عليه دشمن خود در اين جنگ 7/5 ساله دارد. (9)

در ادامه سناريوي تدوين شده طارق عزيز معاون نخست‌وزير و وزير خارجه‌ي عراق با ارسال نامه‌يي براي خاوير پرز دكوئيار دبيركل سازمان ملل، با ادعاي اين‌كه ايران در تاريخ 10 و 11 فروردين 1367 نيروهاي عراقي مستقر در منطقه‌ي حلبچه را هدف حملات شيميايي قرار داده است، خواستار اعزام يك هيئت از سوي دبيركل به بغداد براي ديدار از مجروحان اين حملات مي شود. (10)

در قسمت‌هايي از متن اين نامه كه توسط عصمت كتاني نماينده‌ي دائمي عراق تسليم سازمان ملل شد، خطاب به دبيركل آمده است: احتراماً به اطلاع جناب ‌عالي مي‌رسانيم كه در تاريخ 30 و 31 مارس 1988، مشخص شد توپ‌خانه و هواپيماهاي جنايت‌كار رژيم ايران، سربازان عراق را در ناحيه‌ي حلبچه با استفاده از عوامل شيميايي بمب‌باران كردند. اين بمب‌باران بي‌رحمانه جراحت 88 سرباز عراقي را باعث گرديد كه در حال حاضر تحت مراقبت در يك بيمارستان در بغداد قرار دارند. ... دولت عراق از جناب عالي درخواست مي‌نمايد كه هيئتي را فوراً به بغداد اعزام نماييد تا مجروحان را معاينه كند و جزئيات بيش‌تري از اين حمله به دست آورد.(11)

وزيرامورخارجه ايران درنامه اي به دبيركل سازمان ملل ضمن رد ادعاي ادعاي عراق درباره‌ي استفاده‌ي ايران از گلوله‌هاي شيميايي عليه نظاميان عراقي در منطقه‌ي حلبچه، به استفاده مجدد عراق از سلاح هاي شيميايي در منطقه قره‌باغ اشاره مي نمايد و از نحوه پاسخگويي دبيركل به درخواستهاي ايران و عراق انتقاد مي كند. چرا كه دبيركل سازمان ملل به درخواست دروغين عراق ظرف 24 ساعت پاسخ مثبت داد، در حالي كه بيش از 2 هفته طول كشيد تا به درخواست‌هاي جدي و مكرر جمهوري اسلامي در مورد وضعيت بسيار وخيم مردم در كردستان عراق پاسخ دهد.

وزيرامورخارجه ايران در نامه خود به دبيركل ضرورت بازديد كارشناسان تسليحات شيميايي و نظامي  از مناطقي كه سلاحهاي شيميايي در آن استفاده شده بالاخص منطقه حلبچه را متذكر مي شود. (12)

دبيركل هيئت دونفره اي را كه درحال ملاقات با مجروحان شيميايي در ايران بودند به عراق اعزام مي نمايد و از آنها درخواست مي نمايد گزارش هر دو بازديد خود را همزمان به دبيركل تسليم كنند.(13)  عراق نيز بدون توجه به فرجام كار، گام بعدي سناريوي تبليغاتي خود را برمي دارد و اعلام مي نمايد كه قصد دارد تعدادي از نظاميان اين كشور را كه در گلوله‌باران شيميايي ايران مصدوم شده‌اند به چند كشور اروپايي از جمله انگليس و اتريش اعزام كند.(14)

اقدام تبليغاتي عراق صرفا در راديوهاي گوناگون از جمله راديو بي‌بي‌سي، راديو مونت كارلو، راديو دوبي، راديو اسرائيل، راديو امريكا و راديو رياض بازتاب مي يابد كه اهم آن به شرح زير مي باشد(15):

بخش انگليسي بي‌بي‌سي در گزارشي به قلم خانم پم اتول خبرنگار بي‌بي‌سي در مقر سازمان ملل، اقدام عراق را رقابتي با شكايت قبلي ايران توصيف كرد و افزود: وزير خارجه‌ي عراق نمي‌گويد چه نوع سلاح شيميايي به كار برده شده يا اين‌كه حمله‌ي ادعايي درست از چه نقطه‌‌يي انجام شده است. با وجود اين، ناظران امور سازمان ملل مي‌گويند اين اتهام مشخص‌ترين اتهام عراق به ايران در زمينه‌ي سلاح شيميايي است.

بخش عربي راديو دوبي نيز درخواست عراق از سازمان ملل را منعكس كرد. بخش انگليسي راديو اسرائيل هم گزارش داد: در جنگ خليج، عراق پس از آن‌كه به دليل به‌كارگيري سلاح شيميايي با محكوميت جهاني رو به رو شد، اينك ادعا مي‌كند ايران در شهر حلبچه از سلاح شيميايي استفاده كرده است. بخش فرانسه راديو اسرائيل در خبري كوتاه صرفاً به درخواست عراق از دبيركل براي بررسي اتهامش به ايران و همچنين ادامه‌ي جنگ شهرها پرداخت. بخش عربي راديو اسرائيل نيز اعلام كرد: عراق گفته است كه مي‌تواند ثابت كند ايران با توپ‌خانه‌ و جنگنده‌هاي خود از سلاح شيميايي استفاده كرده است.

راديو امريكا نيز در بخش‌هاي فارسي و انگليسي به اتهام عراق عليه ايران اشاره كرد و سفر هيئت سازمان ملل به ايران براي بررسي اتهام مشابه ايران به عراق را يادآور شد. راديو امريكا همچنين افزود: اتهام دو كشور به يك‌ديگر در استفاده از سلاح‌هاي شيميايي هم‌زمان با آغاز دور جديدي از تلاش‌هاي دبيركل سازمان ملل به منظور دست‌يابي به آتش‌بس مطرح شده است.

راديو دولتي حكومت سعودي هم ادعاي عراق را با لحني تأييدكننده منعكس كرد و افزود: حملات ايران به وسيله‌ي توپ‌خانه‌ و هواپيما انجام شده است. در خبر راديو رياض در عين حال به نقل از نامه‌ي طارق عزيز به دبيركل سازمان ملل تأكيد شده است كه در حمله‌ي شيميايي ادعايي، نظاميان عراق در معرض حمله بوده‌اند.(17)

همچنين خبرگزاري فرانسه خبر ورود 5 تن ازنظاميان مجروح عراقي را با يك هواپيماي سعودي به اتريش منتشر نمود و گفت اين افراد به بيمارستان عمومي ‌وين منتقل شده‌اند.(16) در اين ميان، خبرگزاري يونايتدپرس كه خبر ورود 5 سرباز عراقي به پاريس را به وسيله‌ي يك هواپيماي ويژه‌ي هركولس عربستان سعودي منتشر كرده، به گونه‌يي متفاوت به اين خبر پرداخته و برخلاف ادعاهاي حكومت عراق درباره‌ي استفاده ايران از سلاح‌هاي شيميايي كه سبب مجروح شدن اين سربازان شده، به نقل از ناظران مسائل خليج فارس اعلام كرد: اين سربازان ماه گذشته به وسيله‌ي جنگ افزارهاي شيميايي عراق كه صدها غير نظامي عراق را به عنوان بخشي از يك ضد حمله‌ي بي‌رحمانه‌ي نيروهاي دولت بغداد در منطقه به قتل رسانيده، زخمي ‌شده‌اند.(18)

اما انتشار دو سند ارتش عراق و گزارش هيئت سازمان ملل و قطعنامه پارلمان اروپا در محكوميت عراق، موجب مي شود پايان تلخي براي سناريوي تبليغاتي رژيم بعث عراق رقم بخورد و تنها نتيجه حاصله از اين سناريوي تبليغاتي ، آبروريزي و سرافكندگي براي دولت عراق و حاميان غربي آنها باشد.

جانشين نمايندگي دائمي جمهوري اسلامي ايران در سازمان ملل، متن مقاله‌ي نشريه‌ي انگليسي آبزرور مورخ 27 مارس 1988 (7 فروردين 1367) با نام جنگ شيميايي عراق ـ اسناد به دست آمده نشان‌دهنده‌ي طرح‌هاي وحشت‌آوري است ، طي نامه اي به دبيركل سازمان ملل ارائه مي نمايد. خبرنگار روزنامه‌ي آبزرور در اين مقاله به افشاي 2 سند درباره‌ي استفاده عراق از سلاح‌هاي شيميايي مي پردازد كه آن را از طريق اتحاديه‌ي ميهني كردستان عراق به دست آورده است (19) وحاكي از استفاده‌ي وسيع عراق از سلاح شيميايي است.

يكي از اسناد، نامه‌يي از فرماندهي توپ‌خانه‌ي عراق و ديگري تلگرامي با مهر فوري است. اين نامه را سرتيپ فيا عبدالوهام عزت از قرارگاه اربيل به همه‌ي واحدهاي گردان 24 ارسال كرده است. عنوان نامه كنترل توزيع سلاح‌هاي بيولوژيك و شيميايي است. در ثبت اين نامه عبارت كاملاً شخصي و خيلي محرمانه درج شده است و وزارت كشور، وزارت دفاع، دفتر ويژه‌ي رئيس ستاد ارتش و نيروهاي دفاع ملي تأكيد كرده‌اند كه فرماندهي لازم است نياز شش ماهه‌ي خود را از همه‌ي سلاح‌هاي شيميايي و بيولوژيكي براي واحدهاي تحت امر خويش تعيين كند.

تلگرام  نيز از سرگرد سعدي محمود حسين فرمانده ناحيه‌ي زاخو كردستان به فرمانده الف براي مطلع كردن وي از اقدام حزب دمكرات كردستان براي تهيه‌ي 4000 ماسك گاز است. در تلگرام آمده است كه چريك‌ها وقتي در حمله به محل تجمع‌شان از سلاح‌هاي شيميايي استفاده شد، از ماسك گاز استفاده كردند. در ادامه‌ي مقاله درباره‌ي ادامه‌ي استفاده از سلاح‌هاي شيميايي عليه مردم كرد مناطق شمالي عراق آمده است: حملات شيميايي عليه غير نظاميان ادامه دارد. كردها مي‌گويند كه ارتش عراق در چند روز گذشته بار ديگر به استفاده از سلاح‌هاي شيميايي متوسل شده است تا شورشيان كرد را از ارتفاعات كردستان عقب براند. عراق حملات شيميايي عليه كردها را منكر شده، ولي اكنون كاملاً انكار ناشدني است كه عراق با خونسردي به حملات شيمايي ادامه مي‌دهد. (20)

دكتر مانوئل دومينگوئز*** نماينده‌ي دبيركل سازمان ملل متحد كه براي بررسي آثار بمب‌باران‌هاي مكرر شيميايي در منطقه‌ي حلبچه و روستاهاي مرزي شمال غرب ايران و ادعاي عراق درباره‌ي استفاده‌ي ايران از گلوله‌هاي شيميايي عليه نظاميان عراق در استان سليمانيه از ايران و عراق بازديد كرده بود، نتايج بازديد خود را از معاينه‌ي مصدومان شيميايي دو كشور را بدون بازديد از منطقه حلبچه به دليل اعتراض دولت عراق(21) ، در قالب گزارشي تسليم دبيركل اين سازمان مي نمايد. (22)

اهم موارد درج شده در گزارش نماينده دبيركل در بازديد از ايران به شرح زير مي باشد:

- بر اساس همان اعلام (بند قبلي) تعداد مردگان و مجروحان بر اثر استفاده از عوامل شيميايي به‌ويژه در ميان مردم غير نظامي از جمله زنان و كودكان بالا بوده است.

- روستاييان محلي اعم از بيماران معاينه‌شده و كساني كه در مناطق تحت تأثير عوامل شيميايي با آن‌ها مصاحبه شد، اظهار كردند كه مواد شيميايي از بمب‌هاي پرتاب‌شده از هواپيما منتشر شده و در مكان‌هاي گوناگون كه در جدول 3 ذكر شده، پخش گرديده است. طبق گفته‌هاي برخي از روستاييان، اين هواپيماها ميراژهايي به رنگ سفيد بوده‌اند.

- در روستاهاي نودشه و نژمار، اعضاي هيئت در اكثر مواقع مجبور بودند از ماسك‌هاي محافظ استفاده كنند.

- در نودشه در 29 مارس، ما را به محل‌هاي اصابت 4 بمب خوشه‌‌يي بردند كه فقط سبب وارد آمدن خسارات مادي به خانه‌ها شده بود، اما خسارت جاني نداشته است. تركش يكي از اين بمب‌ها را به ما نشان دادند كه علامت Cyrillic بر آن حك شده بود.

چكيده‌ي نظر هيئت تحقيق :

- از 66 مصدوم موضوع اين گزارش، 62 مورد دچار ورم ملتحمه، جراحت‌هاي پوستي ناشي از التهابات پوستي شبيه سوختگي‌هاي درجه دو، تيرگي پوست، جراحات تاول‌دار گسترده و زخم‌هاي شبيه سوختگي‌هاي درجه دو هستند. مصدومان در برخي موارد نيز دچار نارسايي تنفسي و كمبود گويچه‌هاي سفيد خون بودند. با توجه به تمامي علائم موجود مي‌توان تأييد كرد كه اين مصدومان در معرض ايپريت كه به گاز خردل معروف است، قرار گرفته‌اند.

- چهار نفر از مصدومان (و يكي از كساني كه در معرض دو عامل شيميايي قرار گرفته بود) تحت تأثير عامل مختل‌كننده‌ي اعصاب استيل كولين استراسه قرار گرفته‌اند.

- از تعداد مصدوماني كه در بيمارستان‌هاي گوناگون مشاهده شده‌اند و با توجه به اطلاعات دريافتي از كاركنان اين بيمارستان‌ها مي‌توان تأييد كرد كه شدت حملات با عوامل شيميايي هم از نظر تعداد قربانيان و هم شدت جراحت‌هاي واردشده در مقايسه با سال‌هاي گذشته افزايش داشته است. علاوه بر اين، مشخص شد كه شمار غير نظامياني كه آسيب ديده‌اند نسبت به تحقيقات قبلي افزايش يافته است.

- بر اساس معاينات باليني كه در جمهوري اسلامي ايران انجام شد، مي‌توان تشخيص داد كه بيماران تحت تأثير سلاح‌هاي شيميايي قرار گرفته‌اند و بسياري از آنان غير نظامي بوده‌اند. اما بر اساس معاينات باليني انجام‌شده در عراق (شامل 39 مصدوم كه پزشك متخصص آنان را معاينه كرده و 72 نفر ديگر نيز كه تحت معاينه‌ي سرپايي قرار گرفته‌اند) مشخص مي‌شود كه همه‌ي مصدوماني كه تحت تأثير سلاح‌هاي شيميايي قرار گرفته‌اند از نيروهاي نظامي بوده‌اند.

از آنجا كه باقي مانده بمبهاي شيميايي منفجر شده وعمل نكرده در منطقه حلبچه و در داخل خاك ايران در معرض ديد خبرنگاران و هيئت سازمان ملل قرار گرفت و عراق ناتوان از ارائه حتي يك تركش بمب در خصوص ادعاي استفاده يران از سلاحهاي شيميايي بود،  تنها دليل متصور در خصوص مجروح شدن نظاميان عراقي، آسيب ديدن آنها به دليل استقرار در نزديكي محل استفاده بمب هاي شيميايي مي باشد.

اظهارات كارشناسان آمريكايي و اسرائيلي در خصوص آسيب وارده به نظاميان عراقي ناشي از استفاده عراق از بمب هاي شيميايي تاييد كننده اين موضوع است. آنتوني كردزمن استاد دانشگاه جرج تاون، در اشاره به استفاده‌ي روزافزون عراق از سلاح‌هاي شيميايي عليه ايران به بيان نظر كارشناسان اسرائيلي و امريكايي در اين خصوص مي پردازد كه گفته اند: ابتدا در سال 1982 عراق از سلاح‌هاي شيميايي عليه ايران استفاده كرد، ولي وزش باد مواد سمي را به سوي نيروهاي عراق بازگرداند و ماجرا به جنگ مصيبت مبدل شد. (23)

پايان رسوايي تبليغاتي عراق به محكوميت اين كشور در قطع‌نامه صادره توسط پارلمان اروپا متشكل از نمايندگان كشورهاي عضو جامعه‌ي اقتصادي اروپا ختم مي شود. به گزارش راديو بي‌بي‌سي، در قطع‌نامه‌ي شديداللحن پارلمان اروپا از اين كه عراق با استفاده از سلاح‌هاي شيميايي، خشونت جنگ را به‌خصوص در جريان بمب‌باران‌هاي حلبچه بي‌اندازه افزايش داده، ابراز انزجار مي شود. در اين قطع‌نامه آمده است: بنا به گزارش‌هاي مختلف، نزديك به پنج هزار و پانصد نفر در اين بمب‌باران‌ها جان خود را در حلبچه و اطراف آن از دست دادند. قطع‌نامه‌ي پارلمان اروپا مي‌گويد: نشانه‌هايي در دست است كه عراق دست به سياستي زده است كه نتيجه‌ي آن جنگي براي نابودي كردهاي عراق است. (24)

در پايان سناريوي تبليغاتي حكومت بعث عراق، سياستمداران عراقي كه در جنگ تبليغاتي عليه ايران شكست خورده اند، دست به فرافكني زده و آمادگي عراق را براي توقف استفاده از سلاحهاي شيميايي را مشروط به موافقت ايران با  توقف استفاده از سلاح‌هاي شيميايي مي نمايند. به گزارش خبرگزاري آسوشيتدپرس از سازمان ملل، وسام الزواوي معاون وزيرخارجه عراق كه پس از دومين روز گفت و گوهايش با دبيركل سازمان ملل با خبرنگاران صحبت مي‌كرد، افزود: ايران نيز از سلاح‌هاي سمي استفاده كرده است و ما پيشنهاد كرده‌ايم معاهده‌يي را امضا كنيم كه در آن دو طرف ز خود به همه‌ي ‌توافق‌نامه‌هاي بين‌المللي و كنوانسيون‌ها را مورد تأكيد قرار دهند. (25)

گرچه روزنامه‌ي كويتي القبس به نقل از يك مقام حكومت عراق مي نويسد: بغداد هيچ قانوني را در زمان جنگ محترم نمي‌شمارد و براي پيروزي در جنگ بايد از هر وسيله‌ي ممكن از جمله راه انداختن جنگ ميكروبي و بمب‌هاي هسته‌‌يي استفاده كرد. اين مقام عراقي كه نامش فاش نشده، گفت: چه فرقي مي‌كند انسان با تركش موشك جان خود را از دست بدهد يا سلاح‌هاي ميكروبي يا اتمي. كشتن با هر وسيله‌ي ممكن براي دفاع از خود، بخشي از حاكميت يك كشور محسوب مي‌شود.(26)

پاورقي

* ايران در ۵ نوامبر ۱۹۲۹ و عراق در ۸ سپتامبر ۱۹۳۱ به اين پروتكل پيوستند.

** كارشناسان وزارت دفاع آمريكا در حالي اين ادعا را مطرح نمودند كه تصاوير پخش شده در رسانه هاي غربي به خوبي بيانگر استقبال مردم منطقه حلبچه از رزمندگان ايراني بود و بمباران شيميايي منطقه، بعد از تصرف حلبچه و حضور نيروهاي نظامي ايران صورت گرفته است ، نه قبل از آن كه بخواهد با هدف تسهيل پيشروي نيروهاي ايراني باشد.

*** اين پزشك كه داراي درجه‌ي سرهنگي در ارتش اسپانيا و متخصص جراحت‌هاي ناشي از سلاح‌هاي اتمي، ميكروبي و شيميايي و همچنين متخصص طب پيش‌گيري در دانشگاه مادريد است، به هم‌راه آقاي جيمز هالگر كارشناس ارشد دبيرخانه‌ي سازمان ملل متحد در اين گزارش 20 صفحه‌‌يي مباحث گوناگوني از جمله حيطه‌ي اختيارات، اسناد، روش تحقيق، جنبه‌هاي تحقيقات از نظر پزشكي و اطلاعات كلي، خلاصه‌ي يافته‌ها و نتايج تحقيقات را به هم‌راه چند ضميمه بيان كرده‌اند.

در گزارش كارشناسان سازمان ملل اطلاعات جامعي درباره‌ي تحقيقات هيئت اعزامي سازمان ملل در جمهوري اسلامي ايران با اشاره به جنبه‌هاي پزشكي بازديد كه شامل تعداد مصدومان معاينه‌شده در مراكز درماني ايران، عوامل شيميايي استفاده‌ شده، آثار و علائم جسماني ايجادشده به دليل مواجه شدن با عوامل شيميايي در مصدومان و برخي موارد ديگر مي‌باشد، درج شده است.

1.  خبرگزاري جمهوري اسلامي، نشريه‌ي گزارش‌هاي ويژه، شماره 19، 19 /1 /1367، صص 30 ـ 29، روزنامه واشنگتن پست ، 18 /1 /1367.

2. منبع پيشين.

3. خبرگزاري جمهوري اسلامي، نشريه‌ي گزارش‌هاي ويژه، شماره 4، 4 /1 /1367، ص  8، لندن، 2 /1 /1367.

4. خبرگزاري جمهوري اسلامي، نشريه‌ي گزارش‌هاي ويژه، شماره 4، 4 /1 /1367، صص 27 و 37 ـ 36، ، خبرگزاري آسوشيتدپرس، 3 /1 /1367.

5. مأخذ 4، ص 26، تهران، 3 /1 /1367؛ و ـ سند شماره 212801 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: بولتن روزانه سياسي، دفتر مطالعات سياسي و بين‌المللي وزارت امور خارجه، شماره 4/6، 15 /1 /1367، ص 10.

6. خبرگزاري جمهوري اسلامي، نشريه‌ي گزارش‌هاي ويژه، شماره 8، 8 /1 /1367، صص 21 ـ 20، راديو امريكا، 7 /1 /1367؛ و ـ واحد مركزي خبر صدا و سيماي جمهوري اسلامي ايران، بولتن راديوهاي بيگانه، 8 /1 /1367، صص 8 ـ 6.

7. واحد مركزي خبر صدا و سيماي جمهوري اسلامي ايران، بولتن راديوهاي بيگانه، 15 /1 /1367، صص 11 ـ 10، راديو صداي آمريكا.

8. روزنامه‌ي اطلاعات، 15 /1 /1367، ص 14.

9. خبرگزاري جمهوري اسلامي، نشريه‌ي گزارش‌هاي ويژه، شماره 17، ص 11، تهران، 16 /1 /1367.

10.خبرگزاري جمهوري اسلامي، نشريه‌ي گزارش‌هاي ويژه، شماره 16، صص 4 ـ 3، تهران، 15 /1 /1367.

11.خبرگزاري جمهوري اسلامي، نشريه‌ي گزارش‌هاي ويژه، شماره 17، ص 11، تهران، 16 /1 /1367.

12.مركز اسناد و تحقيقات دفاع مقدس، جنگ ايران و عراق در اسناد سازمان ملل، ترجمه‌ي محمدعلي خرمي، جلد 8، تهران: مركز اسناد و تحقيقات دفاع مقدس، 1389، صص 165 ـ 163.

13. خبرگزاري جمهوري اسلامي، نشريه‌ي گزارش‌هاي ويژه، شماره 18، 18 /1 /1367، ص 15، سازمان ملل ـ خبرگزاري كويت، 17 /1 /1367.

14.خبرگزاري جمهوري اسلامي، نشريه‌ي گزارش‌هاي ويژه، شماره 20، 20 /1 /1367، ص 10، بغداد ـ خبرگزاري عراق، 19 /1 /1367.

15.خبرگزاري جمهوري اسلامي، نشريه‌ي گزارش‌هاي ويژه، شماره 17، صص 29 ـ 28، تهران، 16 /1 /1367.

  16.خبرگزاري جمهوري اسلامي، نشريه‌ي گزارش‌هاي ويژه، شماره 24، 24 /1 /1367، ص13، وين ـ خبرگزاري فرانسه، 22 /1 /1367؛ و ـ همان، ص 12، لندن ـ خبرگزاري رويتر، 23 /1 /1367.

17. خبرگزاري جمهوري اسلامي، نشريه‌ي گزارش‌هاي ويژه، شماره 17، صص 29 ـ 28، تهران، 16 /1 /1367.

18.خبرگزاري جمهوري اسلامي، نشريه‌ي گزارش‌هاي ويژه، شماره 24، 24 /1 /1367، ص 12، پاريس ـ يونايتدپرس، 23 /1 /1367.

  19.اداره كل مطبوعات و رسانه‌هاي خارجي وزارت ارشاد اسلامي، نشريه‌ي بررسي مطبوعات جهان، شماره 1309، 29 /1 /1367، صص 16 ـ 15.

20.مركز اسناد و تحقيقات دفاع مقدس، جنگ ايران و عراق در اسناد سازمان ملل، ترجمه‌ي محمدعلي خرمي، جلد 8، تهران: مركز اسناد و تحقيقات دفاع مقدس، 1389، صص 179ـ 178-175.

21. منبع شماره 17

22. سند شماره 212818 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: گزارش مستقيم، وزارت خارجه، شماره 21/6، 12 /2 /1367، صص 5 ـ 1

23. خبرگزاري جمهوري اسلامي، نشريه‌ي گزارش‌هاي ويژه، شماره 18، 18 /1 /1367، صص 27 ـ 25، راديو امريكا، 16 /1 /1367

24. خبرگزاري جمهوري اسلامي، نشريه‌ي گزارش‌هاي ويژه، شماره 27، 27 /1 /1367، صص 10 ـ 9، راديو بي‌بي‌سي، 26 /1 /1367.

25. سند شماره 406048 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از ستاد تبليغات جنگ شوراي عالي دفاع به مسئولين كميته‌هاي تبليغات جنگ سراسر كشور، 24 /1 /1367، ص 2-1.

26. خبرگزاري جمهوري اسلامي، نشريه‌ي گزارش‌هاي ويژه، شماره 17، ص 4، كويت، 16 /1 /1367.

منبع:

1. مركز اسناد و تحقيقات دفاع مقدس

2. پژوهشگاه علوم و معارف دفاع مقدس شهید حاج قاسم سلیمانی