مرحله اول عمليات تكميلي كربلاي5 ، سوم اسفند 1365 در ساعت 19:50، به منظور دست‌يابي به مواضع مناسب‌تر و نيز رسيدن به كانال زوجي، با فرماندهي قرارگاه كربلا و با رمز يا فاطمه‌الزهرا آغاز شد.(1)
يگان‌هاي عمل‌كننده در اين عمليات عبارت‌اند از: لشكر14 امام‌حسين(ع) با استعداد سه گردان، لشكر8 نجف اشرف به استعداد سه گردان، لشكر31 عاشورا با استعداد دو گردان، لشكر7 ولي‌عصر با استعداد يك گردان.(2)
براساس طرح مانور، نيروهاي عمل‌كننده در حد فاصل نهر جاسم و كانال زوجي از شرق به غرب در امتداد جاده شلمچه - بصره تك مي‌كنند.(3) در اين عمليات، لشكر14 امام‌حسين(ع) پس از پاك‌سازي موضع ن شكل جنوب جاده شلمچه و نيز پاك‌سازي جاده غرب اين موضع، با لشكر8 نجف روي چهارراه دوم الحاق مي‌كند. لشكر8 نجف اشرف بعد از عبور از نهر جاسم به پاك‌سازي دو موضع ن شكل دشمن در اين منطقه مي‌پردازد، سپس با لشكر14 امام‌حسين(ع) در جناح چپ و لشكر31 عاشورا در جناح راست الحاق خواهد كرد.
لشكر31 عاشورا نيز بعد از تصرف دو موضع ن شكل دشمن، بايد خود را به جاده آسفالت برساند. لشكر7 ولي عصر در شمالي‌ترين نقطه عمليات بايد بعد از احداث خاك‌ريز، موضع ن شكل ششم سمت چپ سيل‌بند را تصرف كند.(4)
قبل از آغاز عمليات همه يگان‌هاي مستقر در منطقه كربلاي5 به مدت يك ساعت با توپخانه، ادوات، زرهي و نيز با كليه سلاح‌هاي مستقر در خط به اجراي آتش ايذايي بر مواضع دشمن پرداختند.(5)
به گزارش راوي قرارگاه نيروي زميني سپاه (برادر لطف‌الله‌زادگان)، با آغاز عمليات، نيروهاي لشكر8 نجف اشرف موفق شدند در ساعت اوليه بعد از شكستن خط و انهدام دشمن، خود را به جاده آسفالت بصره برسانند* و با تصرف مواضع ن شكل دوم و سوم دشمن، به اهداف از پيش تعيين‌شده دست يابند و به احداث خاك‌ريزي از جناح چپ تا چهارراه جاده آسفالت (انتهاي ن شكل سوم) و از جناح راست تا نهر جاسم بپردازند.(6)
نيروهاي اين لشكر بايد بر اساس طرح مانور، از جناح چپ با نيروهاي لشكر14 امام حسين(ع) و از جناح راست با نيروهاي لشكر31 عاشورا الحاق كنند، اما لشكر14 امام‌حسين(ع) با وجود موفقيت در مراحل اوليه، براثر مقاومت شديد دشمن در چهارراه آسفالت، تا آخرين ساعات امشب نتوانست از آن محور به چهارراه برسد و با لشكر8 الحاق كند.(7)
لشكر31 عاشورا نيز تا آخرين ساعات فقط يك موضع ن شكل دشمن را تصرف كرده‌است و نتوانسته از جناح چپ با نيروهاي لشكر8 الحاق كند.(8) اما كوشش نيروهاي آن تا آخرين ساعات امشب براي الحاق ادامه داشته‌است. از سوي ديگر، نيروهاي لشكر7 ولي‌عصر نيز موفق شده‌اند براساس طرح مانور، ضمن احداث خاك‌ريز، پشت آن استقرار يابند. اين خاك‌ريز از سمت چپ به نهر جاسم و از سمت راست به انتهاي ن شكل ششم مي‌رسد.(9)
در اين عمليات نيروهاي خودي با تيپ‌هاي دشمن شامل 116، 435، 39 و 423 پياده، گردان 7 مكانيزه از تيپ26 زرهي درگير شده‌اند و تلفات و خساراتي بر آن‌ها وارد آورده‌اند،(10) در حالي‌كه عمليات هنوز ادامه دارد. يگان شنود وضعيت دشمن را بعد از حمله نيروهاي خودي چنين گزارش كرده‌است: «در ساعت 19:40 عراقي‌ها با مشاهده تعدادي از نيروهاي خودي درخواست منور مي‌كنند. در ساعت 20:30 ارتش عراق به توپخانه‌هايش آماده‌باش كامل داد و دستور داد دائماً آتش كنند.
در ساعت 20:45 خبر درگير شدن نيروهاي ايراني با يگان‌هاي دشمن دريافت شد و در ساعت 20:57 نيروهاي ايران به خطوط پدافندي تيپ 39 عراق نفوذ كردند. در ساعت 21:30 ارتش عراق اعلام كرد كه تعداد مجروحين آن بسيار زياد است و تقاضاي نيروي كمكي نمود. در ساعت 21:45 يكي از گردان‌هاي عراقي اعلام كرد كه در محاصره كامل مي‌باشد.(11) در ساعت 22:31 نيز يك واحد عراقي مستقر در روبه‌روي درياچه ماهي اعلام نمود كه آتشبار شماره7 به‌كلي منهدم شده‌است و در ساعت 22:40 به توپخانه عراقي دستور داده شد كه درياچه ماهي را كه احتمالاً محل درگيري مي‌باشد، زير آتش قرار دهند.»(12)
يكي از محورهاي عملياتي كربلاي 5
از سوي ديگر، فرمانده قرارگاه قدس نيز به يگان‌هاي خود اعلام كرد كه همزمان با عمليات قرارگاه كربلا در منطقه عملياتي كربلاي5، تظاهر به تك كنند و با تمام توان خطوط پدافندي دشمن را زير آتش بگيرند.(13)
عمليات تكميلي تا روز دوشنبه 4 اسفند 1365 نيز ادامه يافت. در شب گذشته نيروهاي لشكر8 نجف اشرف با اجراي عمليات آفندي به جاده آسفالت شلمچه - بصره رسيدند و پس از تصرف مواضع ن شكل دوم و سوم دشمن، شروع به احداث خاك‌ريزي در منطقه خود كردند اما تا آخرين ساعات شب روز يكشنبه 3 اسفند الحاق اين لشكر با لشكر14 امام‌حسين و لشكر31 عاشورا انجام نگرديد و تلاش دو لشكر مذكور براي الحاق تا بامداد روز دوشنبه ادامه يافت.
لشكر14 امام‌حسين در ساعات اوليه يكي از مواضع ن شكل دشمن را تصرف كرد اما بر اثر آتش پرحجم تيربارهاي دشمن در چهارراه آسفالت، در آن منطقه براي مدتي متوقف شد تا در ساعات اوليه بامداد امروز با كمك يك گروهان از لشكر8 نجف توانست مقاومت دشمن را در اين چهارراه بشكند و با لشكر8 الحاق كند و به احداث خاك‌ريزي در اين تقاطع كه متصل به خاك‌ريز لشكر8 است، پرداخت.(14)
از سوي ديگر، لشكر31 عاشورا در ساعات اوليه بامداد روز دوشنبه با شكستن مقاومت نيروهاي دشمن، موفق شد خط آن‌ها را به تصرف خود درآورد و با عبور از اين خط، موضع ن شكل چهارم را نيز فتح كند. لشكر عاشورا سپس خود را به جاده آسفالت شلمچه - بصره رساند و خاك‌ريزي روي اين جاده احداث كرد و به پدافند پرداخت. اين يگان صبح امروز موضع ن شكل پنجم را نيز تصرف كرد و خاك‌ريز خود را تا آن‌جا امتداد داد.(15) لشكر7 ولي‌عصر كه شب گذشته در مرحله اول موفق به احداث خاك‌ريز از خط خود تا موضع ن شكل پنجم گرديده‌بود، بامداد امروز در ادامه عمليات، موضع ن شكل ششم را تصرف كرد و خاك‌ريز خود را تا آن جا گسترش داد و در مواضع جديد مستقر شد.(16)
عمليات تا شب هنگام ادامه يافت و به استقرار نيروهاي خودي بر جاده شلمچه - بصره و پاك‌سازي چهارراه اين جاده و تصرف مواضع ن شكل دوم تا ششم انجاميد و نيروهاي عملياتي با احداث خاك‌ريز به مقابله با پاتك‌هاي دشمن پرداختند. به اين ترتيب، مرحله اول عمليات تكميلي عمليات كربلاي5 با موفقيت به پايان رسيد و واحدهاي ضدزره با استقرار در خطوط پدافندي جديد، آماده مقابله با پاتك‌هاي دشمن و شكار تانك‌ها و نفربرهاي او گرديدند.(17)
در ادامه عمليات، نيروهاي عراق از صبح امروز ضمن اعلام آماده‌باش كامل در درياچه پرورش ماهي(18)، در ساعت 10:30 تا 11 با تيپ 1 كماندويي از سپاه يكم و تيپ 8 مكانيزه از لشكر3 زرهي پاتك كرد اما هيچ‌گونه موفقيتي به دست نياورد و متحمل تلفاتي گرديد، از جمله، تيپ كماندويي سپاه يكم در اين پاتك در حدود 60% منهدم گرديد.(19) قبل از اين پاتك، نيروي هوايي عراق نيز در ساعت 7:30 تا 8 دو بار و هر بار با سه فروند هواپيما حوالي منطقه بوبيان و شلمچه را بمباران كرد.(20) دشمن همچنين صبح امروز به حمله شيميايي پرداخت كه با واكنش به موقع نيروهاي خودي، خنثي شد.(21)
به گزارش خبرگزاري جمهوري اسلامي، ستوان سمير كاظم افسر ستاد شيميايي تيپ425 كه امروز در غرب نهر جاسم به اسارت نيروهاي اسلام درآمد، درباره استفاده ارتش عراق از مواد شيميايي و تهيه اين مواد، گفت: «در سطح تيپ مواد شيميايي نداريم و فقط در لشكرها مواد شيميايي موجود مي‌باشد. بمب‌ها از نوع تابون، خردل و... مي‌باشد. بمب‌هايي كه در نهر جاسم مورد استفاده قرارگرفت، از نوع خردل بود. بيش‌تر مواد شيميايي از روسيه، فرانسه، برزيل، خريداري مي‌شود. ضمناً از كشورهاي آلمان‌غربي، يوگسلاوي، روماني، كره جنوبي و بلغارستان لباس ضدشيميايي و موادي جهت شستشو وارد مي‌گردد.»(22)
ارتش عراق در اطلاعيه نظامي شماره 2582 خود مدعي شد كه حمله نيروهاي ايراني در منطقه نهر جاسم را دفع كرده‌است. در اين اطلاعيه كه از راديو بغداد خوانده مي‌شد، آمده‌است كه هواپيماها و هلي‌كوپترهاي عراق با 309 سورتي پرواز عليه مواضع نيروهاي ايراني، يگان موشكي زمين به هواي هاوك در منطقه رود كارون خرمشهر را منهدم و شمار بسياري سلاح و تجهيزات و نيز تعدادي از استحكامات نظامي را نابود كرده‌اند.(23)
قرارگاه خاتم‌الانبيا(ص) در اطلاعيه شماره 26 در خصوص نتايج عمليات تكميلي عمليات كربلاي 5 اعلام كرد: «در اين عمليات كه با آتش سنگين توپخانه نيروهاي خودي پشتيباني مي‌شد، رزمندگان اسلام ضمن وارد آوردن ضربات سنگين به يگان‌هاي عراقي مستقر در اين منطقه، موفق شدند تيپ‌هاي 39 و 116 و 435 از لشكر2 پياده عراق را به‌كلي منهدم كنند و كليه نفرات آنان را كشته يا زخمي و يا به اسارت درآورند.
همچنين تيپ423 دشمن نيز به ميزان 40% منهدم شد و در مجموع در اين عمليات بيش از 2500 تن از قواي دشمن به هلاكت رسيده و يا زخمي شدند كه در ميان كشته‌شدگان اجساد چند افسر و درجه‌دار عراقي ديده مي‌شود. در جريان اين عمليات همچنين بيش از 105 تن از نيروهاي عراقي از جمله چند فرمانده گروهان و يك افسر متخصص سلاح‌هاي شيميايي به اسارت رزمندگان اسلام درآمد.
در اين عمليات واحدهاي ضدزره و شكار تانك با انهدام بخش وسيعي از ادوات و خودروهاي نظامي دشمن، مقاديري سلاح سنگين و خودرو را نيز سالم به غنيمت خود درآوردند. خلبانان دلير هوانيروز ارتش جمهوري اسلامي ايران نيز به منظور حمايت و پشتيباني از رزمندگان دلاور اسلام، مواضع دشمن را به‌شدت هدف حملات كوبنده خود قرار دادند.
رزمندگان اسلام با پيشروي در محور جاده شلمچه - بصره، به تثبيت و تحكيم مواضع خود پرداختند. دشمن بعثي كه از حمله رزمندگان اسلام غافل‌گير شده‌بود، با اعزام يگان‌هايي از تيپ كماندويي سپاه يكم براي كمك به تيپ8 مكانيزه اقدام به پاتك و مقابله با رزمندگان اسلام كرد كه با مقاومت و رشادت سپاهيان اسلام مواجه و پس از تحمل ضايعات و تلفات فراوان مجبور به فرار از منطقه شدند.
همچنين پس از وارد آمدن ضربات سنگين به ارتش رو به زوال بعث، دشمن اقدام به تك شيميايي كرد كه اقدام به‌موقع يگان‌هاي پدافند شيميايي و آمادگي رزمندگان اسلام، اين عمل وحشيانه دشمن نيز خنثي شد.
با آتش پدافند رزمندگان نيز يك فروند از هواپيماهاي مهاجم عراق از نوع سوخو-22 سرنگون شد كه به اين ترتيب شمار هواپيماهاي سرنگون شده دشمن از ابتداي عمليات كربلاي5 تاكنون به 78 فروند رسيد. هم اكنون نيروهاي خودي به تحكيم مواضع پدافندي خود پرداختند و با اجراي آتش سنگين بر روي جاده‌هاي مواصلاتي غرب نهر جاسم، هرگونه تحركي را از دشمن سلب كرده‌اند.»(24)
در جلسه بعدازظهر دوشنبه 4 اسفند 1365 قرارگاه نيروي زميني سپاه پاسداران كه به منظور بررسي وضعيت منطقه عملياتي كربلاي5 و نحوه ادامه كار تشكيل شده‌بود، شركت‌كنندگان با اشاره به آمادگي نداشتن دشمن در منطقه، با وجود برخي مشكلات بر ادامه عمليات تأكيد كردند. به گزارش راوي اين قرارگاه، فرمانده كل سپاه در اين جلسه تأكيد مي‌كرد: «ما بايد دائماً خود را به دشمن نزديك نماييم تا امكان ساختن خط و ايجاد استحكامات و مين‌گذاري را از او بگيريم و با آتش توپ و تانك امنيت را از او سلب كنيم.»(25)
به گزارش راوي قرارگاه نيروي زميني (برادر علي‌رضا لطف‌الله‌زادگان)، در اين جلسه فرماندهان از روحيه‌اي شاداب و نيرومند برخوردار بودند و موفقيت عمليات ديشب باعث گرديده‌بود كه رغبت بيش‌تري به ادامه عمليات نشان بدهند، در نتيجه با توجه به آمادگي يگان‌ها، طرحي كه از قبل براي تداوم عمليات در نظر گرفته شده‌بود، مورد تأكيد قرارگرفت. براساس اين طرح، نيروهاي تحت امر قرارگاه نوح در سمت چپ جبهه (زير باغ كشاورزي) و نيروهاي قرارگاه كربلا در سمت راست جبهه به سمت كانال پرورش ماهي پيشروي خواهند كرد تا مقداري از باغ كشاورزي و در امتداد آن خاك‌ريز معروف به 500 به تصرف درآيد.(26)
* بخشي از جاده شلمچه ـ بصره (شلمچه تا نهر جاسم) در عمليات‌كربلاي5 آزادگرديد، اما ادامه جاده در دست دشمن باقي‌ماند.
1- سند شماره 026650 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: پيام: آتش ايذايي ، به قرارگاه‌هاي قدس، نجف، نوح، از فرمانده نيروي زميني، 1365/12/3 ، تك برگ.
2- سند شماره 120867 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از فرمانده سپاه يكم كربلا، به نيروي زميني سپاه پاسداران، موضوع: گزارش ويژه عمليات، 1365/12/4 ، صص1 و 2.
3- سند شماره 1355 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: دفترچه ثبت جنگ راوي، قرارگاه نيروي زميني سپاه (اسدالله احمدي)، 1365/11/3 تا 1365/12/22 ، ص37.
4- سند شماره 125145 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: گزارش، از طرح عمليات قرارگاه كربلا، موضوع: گزارش نوبه‌اي منطقه كربلاي5، 1365/11/4 تا 1365/12/3 ، صص1 تا 3.
5- مأخذ 1.
6- مأخذ 2؛ و - مأخذ 4، گزارش از طرح عمليات قرارگاه قدس، موضوع: گزارش نوبه‌أي منطقه كربلاي5، 4/11/1365 تا 2/12/1365، صص1 تا 3؛ و - سند شماره 1394 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: دفترچه ثبت جنگ راوي قرارگاه نيروي زميني در عمليات تكميلي عمليات كربلاي 5 (علي‌رضا لطف الله زادگان)، 1365/12/3 تا 1365/12/10 ، صص1 تا 3.
7- مأخذ 4؛ و - مأخذ 2؛ و - مأخذ 6، بخش سوم.
8- پيشين.
9- مأخذ 2.
10- سند شماره 32507 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: ص1، 1365/12/13.
11- سند شماره 1401 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: دفترچه ثبت جنگ راوي، قرارگاه كربلا در عمليات تكميلي عمليات كربلاي 5 (عبدالله ـ فرهاد ـ درويشي)، 1365/11/30 تا 1365/12/5 ، صص65، 67، 68، 144.
12- سند شماره 16737 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: پيام، از ستاد مركزي سپاه - مركز فرماندهي كل، به نيروي زميني سپاه، 1365/12/4.
13- سند شماره 073626 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: خبر: دستور عمليات فريب (تظاهر به تك) در عمليات كربلاي 5، به فرمانده قرارگاه قدس، تيپ 9 بدر، تيپ 48 فتح، تيپ 18 الغدير، لشكر 27 حضرت رسول(ص)، 1365/12/3 ،تك برگ.
14- سند شماره 125145 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: گزارش، طرح عمليات قرارگاه كربلا، گزارش نوبه‌اي منطقه كربلاي 5، 1365/12/2 تا 1365/12/4 ، صص1 تا 3؛ و - سند شماره 120867 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از فرمانده سپاه يكم كربلا، به نيروي زميني سپاه، موضوع: گزارش ويژه عمليات، 1365/12/4 ، صص1 و 2.
15- پيشين، بخش نخست.
16- سند شماره 120865 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: گزارش به نيروي زميني سپاه پاسداران انقلاب اسلامي، از قرارگاه كربلا، گزارش عمليات، 1365/12/6، يك برگي؛ وـ سند شماره 026744 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: گزارش نوبه‌اي منطقه كربلاي 5، از طرح عمليات قرارگاه كربلا، گيرندگان ذيل، 1365/12/6 ، صص 1 تا 3.
17- مأخذ 14، بخش نخست.
18- سند شماره 026680 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: عمليات تكميلي عمليات كربلاي5، معاونت اطلاعات يگان جنگال، گزارش شماره 1340، 1365/12/4، ص2.
19- سند شماره 32507 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: فرمانده نيروي زميني (گزارش منطقه عملياتي كربلاي 5)، 1365/12/13 ، ص1؛ و - سند شماره 120867: گزارش ويژه عمليات، از فرمانده سپاه يكم كربلا، به نيروي زميني سپاه پاسداران،1365/12/4 ، ص2. و ـ سند شماره 120867: گزارش ويژه عمليات، از فرمانده سپاه يكم كربلا، به نيروي زميني سپاه پاسداران، 4/12/1365، ص2.
20- سند شماره 26698 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: گزارش اطلاعاتي روزانه شماره 340، نيروي زميني ارتش جمهوري اسلامي ايران - معاونت اطلاعات،1365/12/5 ، ص3.
21- سند شماره 1401 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: دفترچه ثبت جنگ راوي قرارگاه كربلا در عمليات تكميلي كربلاي 5 (عبدالله ـ فرهاد ـ درويشي)،1365/11/30تا 1365/12/5، ص119.
22- دفتر سياسي نمايندگي امام در سپاه، نشريه رويدادها و تحليل، شماره 31، 1366/2/22، ص15.
23- واحد مركزي خبر صدا و سيماي جمهوري اسلامي ايران، بولتن راديوهاي بيگانه ، 1365/12/5، ص1.
24- روزنامه اطلاعات، 1365/12/5، ص14.
25- سند شماره شماره 1394، مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: دفترچه ثبت جنگ راوي قرارگاه نيروي زميني در عمليات تكميلي كربلاي5 (علي‌رضا لطف‌الله زادگان) 1365/12/3 تا 1365/12/10، ص39.
26- سند شماره 362 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: گزارش عمليات تكميلي كربلاي5، (علي‌رضا لطف‌الله‌زادگان) ، ص1.
منبع:
1. مركز اسناد و تحقيقات دفاع مقدس
2. پژوهشگاه علوم و معارف دفاع مقدس شهید حاج قاسم سلیمانی
- هیچ نظری یافت نشد
ارسال نظر به عنوان مهمان