جنگ شيميايي عراق در عمليات كربلاي پنج

در بامداد 19/10/65 عمليات كربلاي 5 درمنطقه شلمچه صورت گرفت كه به دليل مقاومت وصف ناپذير رزمندگان در برابر پاتكهاي سنگين، عراق به مدت حدود دو ماه اقدام به حملات شيميايي بسيار گسترده با گاز خردل نمود كه حتي مناطقي از آبادان را نيز در بر گرفت.

در بامداد 19/10/65 عمليات كربلاي 5 درمنطقه شلمچه آغاز شد كه به دليل مقاومت وصف ناپذير رزمندگان در برابر پاتك هاي سنگين، عراق به مدت حدود دو ماه اقدام به حملات شيميايي بسيار گسترده با گاز خردل نمود كه حتي مناطقي از آبادان را نيز در بر گرفت. عمليات كربلاي5 از جهت مقاومت رزمندگان كه نزديك به دو ماه نبرد شديد شبانه روزي و بدون وقفه را در منطقه محدود شلمچه تحمل نمودند، مسلما در تاريخ جنگ بي نظير است. اگر كسي در مورد تاريخ دفاع مقدس مطالبي بنويسد و از توصيف شجاعت رزمندگان در شلمچه غافل گردد مهمترين قطعه تاريخ جنگ را از دست داده است.

اغراق نيست اگر بگوييم در اندازه كل اتفاقات سراسر تاريخ دفاع مقدس در اين فضا و زمان بسيار محدود، حادثه و حماسه داشته ايم و اين رسالت اهل قلم است كه به تشريح جزء به جزء آن وقايع بپردازند.

در عمليات كربلاي 5، حملات شيميايي دشمن اگر چه سنگين بودند ولي در مقايسه با حملات عادي زميني و هوايي، نقش فرعي داشتند و لذا به همين اشاره اكتفا مي شود.

بطور كلي آمار مصدومين و شهداي شيميايي از كربلاي 4 تا خاتمه كربلاي 5نسبت به حجم حملات دشمن بسيار كم بود و اين موضوع مي تواند به علت آمادگي بيشتر رزمندگان و فعاليت چشمگير سيستم پدافند، امداد و درمان مصدومين شيميايي باشد.

بيمارستان صحرايي علي ابن ابيطالب (ع) مركز درماني مجروحين عادي و شيميايي در اين عمليات بود. اين بيمارستان كه از نظر مهندسي بسيار مقاوم در برابر حملات هوايي ساخته شده
بود از نظر فضاي داخلي نيز دقيقا متناسب با نياز تخصصي يك بيمارستان صحرايي طراحي شده بود. اين بيمارستان تا خاتمه جنگ كاملا فعال بود و نقش اساسي در درمان مجروحين جبهه هاي جنوب داشت.

علاوه بر اورژانس شيميايي مجاور بيمارستان، اورژانس شيميايي ديگري درحسينه با اصول فني و با توجه به تجارت درماني گذشته ساخته شده بود كه در اين عمليات بتدريج كار خود را شروع كرد. علاوه بر دو اورژانس فوق كه نقش مركزي در منطقه جنگي داشتند دو اورژانس شيميايي كوچكتر در منطقه عملياتي شلمچه فعال بود كه يكي از آنها مودر حمله شيميايي نقش چشمگيري در پشتيباني از مراكز صحرايي داشتند. كادر درماني مجموعه نقاهتگاهي سيد الشهداء(ع)، سپنتا، دانشگاه شهيد چمران و نيز اميديه جمعا با ظرفيت چهار هزار تخت تلاش چشمگيري داشتند.

اگر چه تعداد مصدومين شيميايي متوسط و شديد عمليات كربلاي 5 كمتر از سه هزار نفر مي شدند اما با در نظر گرفتن مصدومين خفيف احتمالا جمع مصدومين به رقم هفت هزار نفر بالغ مي شد.

كل شهداي شيميايي در طول يك ماه حدود 170 نفر بودند كه بنظر ما زياد و غير قابل قبول بود، ولي بررسيهاي بعدي نشان داد كه علت اين امر وقوع چند حادثه خاص بوده است. يكي از اين حوادث مربوط به انفجار يك بمب خردل دقيقا در مدخل سنگر گروهي برداران رزمنده اعزامي از بهبهان(گردان فجر) بود كه درنتيجه، گاز شيميايي با غلظت زياد وارد سنگر شده و باعث شد تا در مدت يك هفته بتدريج 40 نفر از آنان به شهادت برسند.

حدود 30 نفر از شهدا نيز مربوط به بمباران شيميايي بيمارستان صحرايي سومار بودند. مسئولين كشورمان طي نامه هاي متعددي جزئيات حملات شيميايي عراق را به اطلاع شوراي امنيت ملل رسانيده و در خواست اعزام تيم كارشناسي جهت بررسي شواهد موجود نمودند، اما واكنشي بدنبال نداشت.

منبع اصلي: دكترعباس فروتن، جنگ شيميايي عراق و تجارب پزشكي آن ، انتشارات دانشگاه علوم پزشكي بقيه الله سال 1382.

منبع: پژوهشگاه علوم و معارف دفاع مقدس شهید حاج قاسم سلیمانی