تهاجم دشمن به مهران - دفاع فعال

شناسنامه عملیات

تاریخ عملیات: 1365/02/26

جبهه نبرد: چنگوله - مهران

شرح مختصر نبرد

از سلسله عملیات های دفاع متحرک (فعال)

در پی عملیات موفق والفجر 8 و تاثیر روحی آن بر دشمن، ارتش عراق در راستای استراتژی جدید خود، موسوم به دفاع متحرک اشغال مجدد مهران را در دستور کار خود قرار داد تا به نوعی فتح فاو را تحت تاثیر قرار دهد.

دشمن با این اندیشه، سپاه دوم خود را با حداکثر توان، وارد عمل کرد. استعداد سپاه دوم عراق در این هجوم، شامل یک لشکر، 3 تیپ زرهی و 5 تیپ پیاده بود. در مقابل، 8 گردان ارتش ایران از تیپ 84 پیاده خرم آباد و تیپ 4 لشکر 21 پیاده حمزه در منطقه مستقر بودند. به هر ترتیب، عراق عملیات "ثار الابطال" (خون خواهی قهرمانان) را  با اجرای آتش سنگین در تاریخ 1365/2/26 از چند محور آغاز کرد.

لشکر 17 با تیپ‌های سازمانی و تحت امر، در اولین ساعت بامداد روز 27/2/1365 تهاجم خود را در 2 مرحله آغاز کرد. نیروهای عراقی مأموریت داشتند در مرحله اول در 2 محور شمالی و جنوبی خطوط پدافندی خودی را شکسته و به هدف‌هایی پیش‌بینی شده دست یابند؛ سپس با عبور از خطوط دفاعی خودی، در مرحله دوم به تنگه کنجان‌چم و جاده کمربندی مهران دست یافته و مهران را اشغال کنند. با این مأموریت عراق تهاجم خود را در محور شمالي از نمه‌كلان‌بو و تپه 270، كله‌قندي و تنگه كنچان‌چم به سمت جاده آسفالت مهران - ايلام آغاز كرد. در اين محور تيپ‌هاي 92 و 606 پياده و تيپ 59 مختلط شركت داشتند و با پيشروي سریع تا ساعت 8 بامداد توانستند تپه‌هاي 310، 307 و 330، غلامي و باغ كشاورزي را به اشغال خود درآورند.

در محور جنوبي حركت عراق با تيپ‌هاي 417 پياده و 70 زرهي از سمت تپه‌های قلاويزان (شيار ميگ‌سوخته) آغاز شد. تيپ 417 پس از تصرف خاكريز ايران در دامنه‌هاي قلاويزان زمينه حركت تيپ 70 زرهي را فراهم ساخت. سپس تيپ 70 زرهی با پیشروی از مسير بهين‌بهروزان به سمت جاده مهران - دهلران و در حد فاصل مهران - هرمز‌آباد با عبور از جاده، شهرك ملك‌شاهي و جاده كمربندي مهران را اشغال کرد. در ساعت 7:10 بامداد و در ادامه حرکت دشمن، دشت محسن‌آب اشغال و 60 نفر از سربازان خودی اسیر شدند.

پس از موفقیت نیروهای عراقی در 2 محور شمالی و جنوبی در مرحله اول، مرحله دوم عملیات عراق آغاز شد. در این مرحله مهم‌ترین هدف سرفرماندهی ارتش عراق تصرف شهر مهران بود. با پیشروی نیروهای عراقی در محور جنوبی عملیات، مهران در خطر سقوط قرار گرفته بود. نیروهای عراقی آفندکننده در محور شمالی نیز پس از کسب موفقیت اولیه، فلش حرکت خود را به سمت جنوب قرار دادند. در ساعت 9 بامداد فرمانده گردان 28 عراق از محاصره مهران خبر داد و در ساعت 10:40 بامداد گروه رزمي حاتم با اشغال تپه 273 و روستاي رضا‌آباد 60 نفر ديگر از سربازان ایرانی را اسير كرد.

فرمانده سپاه دوم عراق با مساعد شدن وضعیت براي اشغال مهران، دستور ورود نيروهاي عراقي را به شهر صادر كرد. در پي اين دستور گروه رزمي 38 رشيد و دو گروهان كماندويي به فرماندهي سرگرد احمد خابور از محور رضا‌آباد - قلعه كهنه و سرهنگ دوم رشيد خلف از محور محسن‌آب - هرمز‌آباد پيشروي خود را به سوي مهران شروع كردند. يگان‌هاي عراق هنگام پاكسازي شهر 66 نفر ديگر از نيروهاي ايرانی را دستگیر و در ساعت 11:15 مهران را براي دومين بار به اشغال خود درآوردند. بدین ترتیب مهران اشغال شد و جاده کمربندی دهلران - مهران - ایلام به تصرف درآمد؛ اما با شروع پاتک‌های خودی در منطقه نمه‌کلان‌بو و زالوآب، نیروهای عراقی نتوانستند به سوی تنگه کنجان‌چم پیشروی کنند.

منبع

1. اطلس راهنما 10-مهران در جنگ ص78

2. کتاب ایلام در جنگ

3. مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس.